Zaburzenia z grupy BFRB’s (Body-Focused Repetitive Behaviors) to trudności, w których osoba odczuwa silny przymus wykonywania powtarzalnych czynności, takich jak wyrywanie włosów, ciągnięcie, drapanie czy wyciskanie skóry. Wiele osób zastanawia się, czy tego rodzaju zachowania to odmiana zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD).
Skąd taka myśl?
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) charakteryzują się występowaniem obsesji, czyli natrętnych, lękowych myśli, oraz kompulsji – działań podejmowanych po to, by ten lęk zmniejszyć. Przykładem może być myśl: „jeśli nie umyję rąk dziesięć razy, stanie się coś złego”. Kompulsja przynosi chwilową ulgę, poczucie bezpieczeństwa czy kontroli.
Osoby z BFRB’s również odczuwają przymus wykonania określonej czynności, która może mieć swoje „rytuały”, np. głaskanie włosa przed wyrwaniem czy selekcję miejsca do drapania. Jednak mechanizm, który stoi za tymi zachowaniami, różni się od tego w OCD.
W spektrum OCD znajduje się np. zaburzenie dysmorficzne (BDD), gdzie zachowania dotyczące włosów czy skóry wynikają z obsesyjnych myśli o defektach ciała i nieustannego zamartwiania się swoim wyglądem. To może prowadzić do obgryzania paznokci, wyrywania siwych włosów czy zdrapywania strupków – jednak ich źródłem są natrętne myśli, a nie potrzeba stymulacji.
Gdzie tkwi różnica?
W BFRB’s objawy – jak w trichotillomanii, dermatillomanii czy onychofagii – mają charakter dopaminergiczny. Oznacza to, że motywacją jest nagroda, czyli przyjemność odczuwana po skończonym rytuale. Takie odruchy pełnią funkcję regulacji emocji, dając chwilowe ukojenie czy odprężenie. Ich przyczyną nie jest lęk, a zazwyczaj potrzeba stymulacji lub rozładowania napięcia.
Dlaczego to rozróżnienie jest ważne?
Osoby, z którymi pracujemy w gabinecie, często opisują swoje doznania wokół odruchów jako przyjemne. To ważny sygnał, że BFRB’s to nie to samo co OCD – dlatego w terapii stosujemy inne podejścia i techniki pracy. Kluczowe jest, aby specjalista znał różnice między tymi zaburzeniami. Tylko wtedy możliwe jest dobranie skutecznych metod i realna poprawa jakości życia.
Anna Pokorska- psycholog- diagnosta w Hair& Mind Magdalena Szymczak-Kępka
